امروزه تاثیرات چشم‌گیر فضای مجازی در تداخل فضاهای مکانی و زمانی و یا به عبارتی دیگر در هم شکسته‌شدن فواصل زمان و مکان بر همگان واضح و مبرهن است.

فضای مجازی با عرضه‌ی جهان‌هایی کاملا متفاوت به کاربر، وی را به فراسوی مرزهای پیشین هدایت کرده و در فضاهایی نامتعین و ابهام‌آلود گرفتار می‌سازد.

محیط نامتعین هم به سهم خود، کاربر را دچار نوعی سردرگمی و پریشان خاطری می‌کند، به شکلی که کاربر دیگر نمی‌داند دقیقا در کدام نقطه زمانی و یا مکانی قرار دارد و با چه کسانی به تبادل اطلاعات می‌پردازد، اطلاعات را دقیقا از کدام منابع بدست می‌آورد و آیا این منابع مورد اطمینان هستند یا خیر؟

در این مقال به آسیب‌شناسی فضای مجازی از منظر دیدگاهی پدیدارشناسانه خواهیم پرداخت، اینکه فضای مجازی به نوبه‌ی خود چه پتانسیل‌های بالفعلی دارد که هویت‌شناسی افراد را مورد آسیب و آفت قرار داده و به تبع آن در مسیر جامعه‌پذیری افراد اختلال ایجاد می‌کند.

هویت، زمانی شکل خواهد گرفت که ارزش‌ها برای فرد درونی شده باشند، ارزش‌ها به نوبه‌ی خود زمانی در شخصیت فرد شکل می‌گیرند که فرد در فضایی باثبات و محیطی امن از جنبه‌های گوناگون قرار داشته باشد.

بی‌ثباتی و ابهام‌آمیز بودن محیط باعث می‌شود فرد اولا به درستی شناختی از محیط پیدا نکند و ثانیا به تبع این عدم شناخت صحیح از محیط اجتماعی به درکی درست از خویشتن و جامعه هم نائل نیاید.

در این صورت فرد با بحران شناختی مواجه خواهد شد، بحرانی که در ارزش‌ها و هنجار‌ها برای فرد نمودار می‌شود و درونی‌کردن آن‌ها را برای فرد مشکل می‌سازد.

فضای مجازی محرک‌های جدیدی را پیش روی کاربر قرار می‌دهد، محرک‌هایی که کاربر زیاد به تامل درباره آن‌ها نمی‌پردازد و به سادگی به قبول آن‌ها تن می‌دهد، جذابیت و هیجانی که این محرک‌ها برای فرد به وجود می‌آورد را می‌توان یکی از دلایل پذیرش آن‌ها توسط فرد دانست.

این روند باعث شده است که ارزش‌های شناختی و فرهنگی خاص یک جامعه برای افراد درونی نشود، و ارزش‌های خاص جوامع مدرن چون مدگرایی، ابتذال، مصرف‌گرایی، تجمل‌گرایی و... به تدریج در این جوامع جای پا پیدا کنند.

جوانی و نوجوانی سن حساسی از روند هویت‌یابی فرد است و اگر به درستی مدیریت نشود، ویژگی‌های خاص این دوره از زندگی، فرد را در معرض انواع آسیب‌های شخصیتی و روانی قرار خواهد داد.

مطلب فوق زمانی مهم‌تر جلوه می‌کند که بدانیم بیشترین میزان استفاده از اینترنت و شبکه‌های مجازی در سنین جوانی چه قبل از ورود به دانشگاه و چه بعد از آن قرار دارد.

در این دوران افراد برای شناخت هویت و رسیدن به ثبات فکری و شخصیتی بیش از هر چیز به تامل درباره "خود" نیاز دارند، تامل در رابطه با "خود" به محیطی امن از همه لحاظ نیازمند است، فرد باید در فضایی به دور از هرگونه پریشان خاطری‌های فکری و روانی هویت خود را باز یابد و درباره زندگی خود تصمیم‌سازی کند.

نکته بسیار مهمی که در این بازه‌ی سنی وجود دارد و باید به آن توجه ویژه‌ای شود این است که فرد هویت خود را از فضای مجازی به دست نیاورد، به عبارت دیگر سر و کار دائمی فرد با فضای مجازی نباید مانع تامل و تفکر وی در رابطه با "خود" شود.

انواع تکثرها و فضاهایی که اینترنت و شبکه‌‌های مجازی پیش روی فرد قرار می‌دهد شاید در کوتاه مدت رضایت آنی فرد را در پی داشته باشد اما تاثیری که در بلند مدت بر روند هویت‌یابی فرد گذاشته است را نمی‌توان به راحتی جبران نمود